Geleneksel Dünyada Bilgi, Eğitim ve Ulema’nın Toplumsal Konumu

İslam'ın kitabi bir din olması, Müslüman dünyasında bilgi ve eğitim kurumlarının gelişmesinde oldukça etkili olmuştur. Ancak hem İslami (medreselerin) tarihsel gelişimini de ulemanın bu gelişmedeki rolünü anlamak için iktidar arasındaki ilişkinin mahiyetini incelemek gerekir. Bu nedenle çalışmanın temel amacı, İslam ilişkiyi belirleyen tarihi sosyal-kültürel dinamikleri açıklamaktır. ana tezi, ilk yayılmasından sonra ortaya çıkan hanedanlık yapılarının dini bilginin alanını toplumlardaki konumunu belirlemeye çalıştığıdır. Özellikle Abbasi hanedanının yükselişinden medreseler ulema nesnesi haline geldiler. Osmanlı İmparatorluğu'nda ulema, merkez taşra gibi ikili görünüme sahipti. Sünni dünyasına kıyasla Safevi sonrası dönemde Şii kurumları iktidara karşı görece özerkliklerini korudular. Dolayısıyla genel olarak geleneksel medreselerin sınıfının siyasal iktidarın meşrulaştırma aracı, hatta organı geldiği söylenebilir.